Cai nghiện và phục hồi động lực vượt khó (DOPAMINE DETOX) Khoái lạc và An lạc

DOPAMINE DETOX

Cai nghiện chất dẫn truyền thần kinh tạo nên khoái lạc nồng độ cao nhằm phục hồi lại động lực vượt khó và kiến tạo hạnh phúc.

Khoái lạc và an lạc:

khoái lạc (pleasure) và an lạc (happiness) đều là những trạng thái tâm lý mà bạn cảm thấy tốt và tận hưởng. Khoái lạc thường được gây ra bởi các kích thích bên ngoài, và thường liên quan đến năm giác quan. Trong khi an lạc là một một trạng thái của sự bình yên nội tâm, sự tĩnh lặng và hài lòng từ bên trong.

Bạn cảm thấy tự do như thể mặt trời đang chiếu sáng bạn, không phải lo lắng, không có gì làm phiền bạn. Đó là một trạng thái hồ hởi và hòa bình. Trong một vài khoảnh khắc, bạn cảm thấy như một gánh nặng đã được dỡ bỏ và không còn thấy sợ hãi hay nghi ngờ, cùng với sự mãn nguyện và tâm trí thư thái rỗng rang.

Các nhà khoa học thần kinh não bộ đã khám phá rằng có hai chất truyền dẫn thần kinh khác nhau xảy ra trong phản ứng sinh hóa tạo ra hai trạng thái tâm lý này.

Chất dopamine là chất dẫn truyền kích thích niềm vui khoái lạc, còn serotonin là chất dẫn truyền kích thích cảm xúc hạnh phúc lâu dài.

Dopamine chỉ tiếp xúc với 5 thụ thể não. Là chất dẫn truyền thần kinh tương tác với những cơ quan cảm thụ để thúc đẩy cảm giác ham muốn và động lực. Dopamine còn tham gia điều chỉnh nhiều hoạt động trong não như khen thưởng, động lực, niềm vui và ảo giác lành mạnh. Nhưng vì nó có tính chu kì và chỉ va chạm với 5 thụ thể nên sẽ không bao giờ làm cho chúng ta thực sự hạnh phúc hay hài lòng lâu dài.

Khi đó, Serotonin là chất lan truyền tín hiệu hạnh phúc ra các vùng khác trong não bộ. Nó va chạm vào ít nhất 14 thụ thể khác nhau. Các nhà khoa học tin rằng, đây là một phần lý do sự hạnh phúc có thể được cảm nhận bằng nhiều cách khác nhau như cảm giác vui mừng, tình yêu và mãn nguyện được phát sinh trong các tương tác khác nhau của chất serotomin với các thụ thể khác nhau trong não bộ.

Bạn có thể ngồi  trước màn hình để chơi game hay sử dụng các phương tiện truyền thông xã hội trên điện thoại suốt 2 giờ, thậm chí lâu hơn mà không mất tập trung.

Vậy còn nửa giờ để học thì sao? Ôi. Điều này có thể rất khó khăn.

Hay làm công việc kinh doanh phụ trong vòng 1 tiếng? Hum... Nghe có vẻ không hấp dẫn lắm.

Mặc dù bạn biết rằng học tập, tập thể dục, kinh doanh hoặc một cái gì đó khác có hiệu quả sẽ mang lại cho bạn nhiều lợi ích hơn về lâu dài nhưng bạn vẫn thích xem TV, chơi game và lướt mạng xã hội.

Có thể lập luận rằng vì một bên là hoạt động dễ dàng và không đòi hỏi nhiều nỗ lực, trong khi các hoạt động kia thì khó nhắn hơn và nó đòi hỏi bạn phải tự nổ lực. Không hẳn vậy vì có một số người dường như không có vấn đề khi thường xuyên học tập, tập thể dục, hoặc làm thêm những công việc tay trái.

Vậy Tại sao một số người có động lực hơn để giải quyết những điều khó khăn? Và có cách nào để làm mọi thứ khó khăn trở nên dễ dàng?

Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần xem xét chất dẫn truyền thần kinh não Dopamine.

Dopamine thường được coi là một phân tử khoái lạc, không những thế, Dopamine làm chúng ta khao khát mọi thứ và chính những khao khát này mang lại động lực để để chúng ta đứng dậy làm những gì ta mong muốn.

Hãy xem một thí nghiệm mà các nhà thần kinh học đã làm trên chuột.

Các nhà nghiên cứu cấy điện cực vào bộ não của chuột. Bất cứ khi nào chuột kéo cần gạt, các nhà nghiên cứu sẽ kích thích hệ thần kinh tưởng thưởng trong não. Kết quả là những con chuột phát triển sự thèm muốn mạnh đến nỗi chúng cứ kéo cần gạt trong nhiều giờ. Có những con chuột từ chối ăn hoặc thậm chí ngủ. và chúng sẽ tiếp tục gạt cần cho đến khi chúng rơi xuống vì kiệt sức.

Sau đó họ làm thí nghiệm với quá trình ngược lại. Các nhà nghiên cứu đã chặn việc giải phóng dopamine trong hệ thần kinh tưởng thưởng của não. Kết quả là chuột trở nên lờ đờ đến mức thậm chí dậy để uống nước cũng không đáng nỗ lực. Chúng sẽ không ăn. Chúng không muốn sinh con. Chúng không thèm bất cứ thứ gì cả. Bạn có thể nói rằng những con chuột mất hết ý chí sống.

Bạn cũng có thể thấy tác dụng tương tự của dopamine nơi con người cũng như trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Nếu một hoạt động giải phóng quá ít dopamine, bạn sẽ không có nhiều động lực để làm điều đó. Nhưng nếu một hoạt động giải phóng nhiều dopamine, bạn sẽ có động lực để lặp lại nó, lặp đi lặp lại. 

Vậy, hành vi nào giải phóng dopamine? 
Đó là những hoạt động mà bạn dự đoán sẽ có một kết quả tiềm năng, và khả năng đạt được kết quả ấy.

Ví dụ trước khi bạn sắp ăn thức ăn hấp dẫn, bộ não của bạn sẽ giải phóng dopamine, bởi vì não dự đoán rằng thức ăn sẽ làm bạn cảm thấy tốt, ngay cả khi nó thực sự làm bạn cảm thấy tồi tệ hơn. Đó là bởi vì bộ não của bạn thậm chí không quan tâm liệu những hành động dopamine cao sẽ gây tổn hại để bạn, nó chỉ muốn có nhiều hơn thôi.

Gần như tất cả mọi thứ đều giải phóng một số lượng dopamine, ngay cả uống nước khi bạn khát. Nhưng sự giải phóng dopamine cao nhất xảy ra khi  bạn nhận được phần thưởng một cách ngẫu nhiên.

Ví dụ như là chơi trên máy đánh bạc trong một sòng bài. Ngay cả cho đến một thời điểm bạn mất hết tiền bạn vẫn mong đợi để có được một phần thưởng lớn hơn. Trong xã hội kỹ thuật số ngày nay chúng ta đang làm ngập bộ não chúng ta với lượng Dopamine cao bất thường hàng ngày.

Những  ví dụ về hành vi dopamine cao như: lướt các trang web truyền thông xã hội,  chơi game,  xem nội dung kích thích cao trên internet,v.v Chúng ta dự đoán được phần thưởng với mỗi một trong những hành vi đó. Đó là lý do tại sao chúng ta liên tục kiểm tra điện thoại. Chúng ta hy vọng sẽ thấy một tin nhắn hoặc một số thông báo. Chúng ta đang trở nên giống như những con chuột gạt cần, buộc để có được một dopamine mới.

Và bạn có thể nghĩ, "Ồ vậy thì sao?" " Nó chẳng làm hại gì tôi. Không phải thế đâu.

Cơ thể chúng ta có một hệ thống sinh học gọi là cân bằng nội môi.

Có nghĩa là cơ thể của chúng ta thích giữ môi trường trong cơ thể, điều kiện vật lý và hóa học ở mức cân bằng. Bất cứ khi nào sự mất cân bằng xảy ra, cơ thể lại có khả năng thích nghi với nó.

Khi não bộ của bạn đã quen với dopamine liều cao rồi những mức cao đó trở thành mức bình thường mới của bạn. Sức dung nạp dopamine của bạn đã phát triển. Đây có thể là một vấn đề lớn, bởi vì những điều gì không cung cấp cho bạn nhiều dopamine thì không gây hứng thú bạn nữa. Và cũng trở nên khó khăn để thúc đẩy bản thân có động lực thực hiện những công việc khó khăn. Bạn cảm thấy nhàm chán và kém vui, bởi vì não không giải phóng nhiều dopamine so với những thứ trước kia.

Đó là lý do tại sao mọi người có xu hướng thích chơi game hoặc lướt internet, so với học tập hoặc làm việc, vì chúng giải phóng rất nhiều dopamine.

Đây là một trong những lý do tại sao những người nghiện cố gắng bỏ thuốc lại có một thời gian khó khăn để điều chỉnh một cuộc sống bình thường. Khả năng dung nạp dopamine của họ tăng cao đến mức cuộc sống bình thường không còn phù hợp nữa. Giống như những con chuột thí nghiệm, không có động lực để làm bất cứ điều gì nếu không có đủ giải phóng dopamine. Và đó không chỉ là những người nghiện thuốc. Những người nghiện trò chơi điện tử, mạng xã hội hay internet đều tương tự. Một khi khả năng dung nạp dopamine của họ quá cao, họ chỉ đơn giản là không thể tận hưởng hoạt động có dopamine thấp.

Vậy có điều gì có thể được thực hiện để ngăn chặn điều này?

Câu trả lời là bạn cần thực hiện dopamine detox, tức là

Cai nghiện chất dẫn truyền thần kinh tạo nên khoái lạc nồng độ cao.

Hãy dành một ngày mà bạn sẽ tránh tất cả hoạt động kích thích. Bạn ngừng nạp lượng dopamine cao cho bộ não để cho các thụ thể dopamine được phục hồi.

Trong ngày ấy bạn cố có thật ít thú vui dopamine cao như có thể.

Bạn sẽ không sử dụng internet hoặc bất kỳ công nghệ nào như điện thoại hoặc máy tính.

Bạn không nghe nhạc, không ăn bất kỳ đồ ăn vặt nào. Về cơ bản, bạn sẽ loại bỏ tất cả các nguồn khoái lạc đến từ bên ngoài qua các giác quan.

Sự nhàm chán sẽ tràng ngập bạn. Tuy nhiên, đây có thể là cơ hội để bạn thấy một chân trời mới, khám phá những giá trị khác của cuộc sống, những thứ mà có thể bạn đã đánh giá thấp hay cho là bình thường hiển nhiên mà nay bạn lại trân quý chúng vô cùng.

Như: đi dạo, tập thiền, buông thư thân thể, hay ở một mình với những suy nghĩ của bạn.

Suy ngẫm về cuộc sống và mục tiêu của bản thân, viết ra bất kỳ ý tưởng mà bạn có không phải trên máy tính hoặc điện thoại mà là trên tờ giấy vật lí bình thường. Tiếp xúc lại với những người bạn cũ hay nhưng người thân quen mà bạn dường như gần quên lãng họ.

Tại sao những cách này có thể giúp bạn?

Vì nó bỏ đói tất cả các khoái lạc bạn thường có và lần lượt làm cho những hoạt động ít được thỏa mãn trở nên được bạn khao khát hơn. Nói một cách đơn giản: Dopamine detox có kết quả vì bạn trở nên buồn chán, rồi những thứ nhàm chán đó lại trở nên thú vị hơn. Bạn không nhất thiết phải cực đoan từ bỏ tất cả các niềm vui khoái lạc, bạn có thể thực hiện dopamine detox hợp lý.

Như  theo dõi tất cả các công việc khó khăn với dopamine thấp như:

Dọn dẹp nhà cửa, luyện tập piano, đọc sách, tập thể dục, ăn uống đơn giản, v.v. rồi sau khi bạn có thể hoàn thành một số lượng nhất định công việc ấy  bạn có thể tự thưởng cho mình những hoạt động dopamine cao vào cuối ngày.

Nếu bạn thưởng thức hành vi dopamine cao trước bạn sẽ không cảm thấy muốn làm công việc dopamine thấp, chỉ đơn giản là không có đủ động lực. Vì vậy, hãy luôn bắt đầu với những điều khó khăn, chỉ sau đó mới cho phép bản thân mình tự thưởng hoạt động dopamine cao. Ví dụ: Đối với mỗi giờ hoàn thành công việc với mức dopamine thấp bạn tự thưởng cho mình 15 phút hành vi dopamine cao vào cuối ngày.

Video này muốn nói rằng bạn có thể khiến những việc khó khăn được cảm thấy dễ dàng hơn. Khi não của bạn nhận được quá nhiều dopamine mọi lúc thì bạn sẽ không hào hứng với việc làm nào không giải phóng nhiều dopaminư nữa. Bạn khó có thể tận hưởng thưởng thức những gì bình dị và an lành có thể luôn có mặt bên bạn.

Nếu bạn có vấn đề về động lực, hãy bắt đầu dopamine detox,  giải độc não của bạn càng sớm càng tốt. Tách mình khỏi lượng dopamine cao bất thường, hoặc ít nhất là ý thức bản thân để nó xảy ra ít thường xuyên hơn. Dần dần mỗi ngày, các hoạt động dopamine thấp dần sẽ trở nên thú vị.

Chúng ta đều là những người nghiện dopamine ở một mức độ nhất định, đó là một điều tốt, bởi vì chính dopamine thúc đẩy chúng ta đạt được mục tiêu của mình và cải thiện chính mình.

Nhưng còn tùy vào sự khéo léo và quyết tâm của mỗi người qua cách thiết lập một đời sống hợp lý cho mình.

Xin cảm ơn các bạn đã xem, và hy vọng chúng ta đã được học hỏi thêm điều gì đó để tốt hơn so với ngày hôm qua.